Over exact drie maanden, op 18 juni, vieren we onze historische feestdag: Waterloodag. Ook vandaag hebben we redenen om te vieren: voor 231 jaar, op 18 maart 1793, versloeg een keizerlijk leger onder het bevel van veldmaarschalk prins Jozias van Saksen-Coburg een leger caramagnols bij Neerwinden. Bij de bevelvoerende officieren waren nogal wat Nederlanders uit het zuiden, zoals Latour en Clerfayt. Dank zij deze overwinning werden de Zuidelijke Nederlanden bevrijd van de revolutionaire bezetting en bleven ook de Noordelijke Nederlanden (nog even) bespaard van wentelzucht en vreemde beheersing.

De slag bij Neerwinden door Reinier Vinkeles

Je zou verwachten dat een slag van die omvang (90.000 betrokken militairen, ongeveer 7.800 doden) op een waardige manier wordt herdacht. Bespaar uzelf de reis naar Neerwinden, want u zal er niet veel merken.  Of toch. Aan de Heilig Kruiskapel is een gedenksteen aangebracht met als tekst “ Van hieruit leidde maarschalk van Coburg, grootoom van koning Leopold I de tweede slag van Neerwinden, 18 maart 1793.”

Een humorist zou aan de andere zijde van de kapel een gedenksteen kunnen plaatsen met “Van hieruit vluchtte de hertog van Chartres, zoon van een koningsmoordenaar en latere schoonvader van ‘koning’ Leopold I tijdens de tweede slag van Neerwinden, 18 maart 1793.” Inderdaad bestond de latere Louis Philippe het minder dan twee maanden na de moord op koning Lodewijk XVI het bevel te voeren over een deel van het revolutionaire leger. Een voorafspiegeling van de rol die hij na 1830 zou spelen, tijdens de Tiendaagse Veldtocht en het beleg van de Antwerpse citadel? Helaas waren de krijgsgoden hem toen gunstiger gezind dan in Neerwinden.

Even verder, in de Sint-Mauritiuskerk van Neerhespen, zal u nog een kanonskogel zien die tijdens het gevecht in de kerkmuur zou zijn blijven steken. Daar blijft het bij.

Een eenzame kanonskogel in de kerk van Neerhespen

Ook in de literatuur is de slag bij Neerwinden een blinde vlek. Omdat hij het begin van een restauratie betekende? Omdat de Franse revolutionaire in het verliezende kamp zaten?

En vooral: wie doet er wat aan?