Bij een vorige gelegenheid brak ik een lans voor het aloude Wien Neêrlands bloed, dat door de publieke opinie toch wat mishandeld is. Het is echter goed dat het Wilhelmus een zelfde waardige toonzetting heeft en zelfs een oudere traditie vertegenwoordigt.

Onze vrienden in Vlaanderen worstelen wel eens met de toonzetting van hun volkslied. Hun officiële nationale hymne, de Vlaamse Leeuw, klinkt als een wat burgerlijker versie van de Marseillaise. Over onzuiver bloed gaat het enkel in die laatste, maar er wordt ook stevig geruzied in de eerste. Geef mijn portie maar aan Fikkie, ook al heb ik daar strikt genomen niets mee te maken.

In Vlaanderen hoor je dan ook geregeld dat het de Vlaamse Leeuw aan stijl ontbreekt. Vaak wordt dan het “Gebed voor het Vaderland” aangehaald als een mogelijk alternatief. Naar tekst en melodie valt daar aardig wat voor te zeggen:

Heer, laat het Prinsenvolk der oude Nederlanden
Niet ondergaan in haat, in broedertwist en schande;
Maak dat uit de oude bron nieuw leven nogmaals vloeit,
Schenk ons de taaie kracht om fier, vol vroom vertrouwen,
Met nooit gebroken moed ons land herop te bouwen;
Tot statig als een eik voor U ons volk herbloeit.   

Voor sommigen is het een probleem dat de auteur van deze tekst na de Tweede Wereldoorlog enige tijd in hechtenis zat, ook al werd hij niet veroordeeld. Dat laatste zou in een rechtstaat moeten volstaan en wie echt spijkers op laag water wil zoeken, weze eraan herinnerd dat de tekstdichter van het Wilhelmus een taliban van zijn tijd was.

Daar gaat het nu dus niet over, wel over het eigenaardige woord in de eerste versregel: een Prinsenvolk, wat mag dat nou zijn?

Vandaag wordt die term vaak als een soort collectieve adelbrief beschouwd. Onlangs schreef iemand dat met “Prinsenvolk” wordt gewezen op het “rijke financiële en culturele verleden van Vlaanderen.” Als dat zo is, zijn er nogal wat Prinsenvolkeren op deze aarde.

Voor anderen wijst de term op een collectieve adelsverheffing, de nationalistische dwanggedachte dat er binnen een cultuurgemeenschap geen verschillen mogen zijn van sociale, economische, politieke of religieuze aard. Allemaal Prins, allemaal gelijk. Misschien motiveerde dat wel de schrijver van de verzen, ons maakt het niet zo enthousiast.

Zullen we dan maar even gaan snuisteren in de geschiedenis van de Nederlandse taal? Erg courant is de term Prinsenvolk  daar alvast niet. In de achttiende eeuw werd hij, meestal ironisch, gebruikt om mensen van Joodse religie, van het Uitverkoren Volk mee aan te duiden.

Positiever en ouder is dan weer de betekenis die het “volk” niet als een natie, maar als een militaire macht beschouwt, zoals in de termen voetvolk of paardenvolk. Het Prinsenvolk is daar het leger van de Prins van Oranje, of dat nu de Zwijger of Willem II was.

Misschien moet ook Vlaanderen wel teruggrijpen naar de meest oorspronkelijke betekenis? Een kwart van de Oranjesteden ligt in de Zuidelijke Nederlanden en vele dorpen en vlekken hebben meer te maken met de Koninklijke Familie dan de inwoners beseffen. Keert dat besef terug, zal ook het statige volkslied van het Zuiden zijn betekenis volop terugwinnen.