In de collectieve mythologie stond er tussen 1585 en 1815 een soort Berlijnse muur tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden. Van dat bouwwerk zijn echter geen sporen teruggevonden, zodat er geredelijk aan kan worden getwijfeld of het wel ooit heeft bestaan.

Ook in de geesten was van een scherpe scheiding van de Nederlanden weinig te ontwaren. De cartografie bleef Noord en Zuid als een eenheid benaderen, zoals Noord- en Zuid-Korea dat zijn of Oost- en West-Duitsland dat waren. Op zowat elk terrein van de menselijke bedrijvigheid bestond een voortdurende uitwisseling.

Het terrein van de schone kunsten was daarop geen uitzondering. Jacob Jordaens werkte in Huis ten Bosch en zijn jongere stadsgenoot Bernard de Quertenmont verwierf een positie als leverancier van werken in de stijl van Rubens en Van Dyck ten behoeve van de schuilkerken in het Noorden.

Quertenmont was ook actief als portrettist en maakte faam door zijn reeks van portretten van de leden van de Staten van Brabant ten tijde van de Brabantse Omwenteling. In diezelfde periode leverde een Brabander uit het Noorden, de Bosschenaar Theodoor van Berckel de ontwerpen voor de munten en penningen van de Verenigde Nederlandse Staten. De artistieke uitwisseling was dus zelfs aan de vooravond van de revolutietijd alles behalve eenrichtingsverkeer.

Van Berckel stamde uit een familie van penningsnijders en begon zijn loopbaan in zijn vaderstad. Nadien werkte hij echter voor meerdere Nederlandse steden, en ontwierp ook penningen bij de geboorte van de kinderen van stadhouder Willem V. Een rariteit in zijn oeuvre zijn de muntstukken die hij ontwierp voor het hertogdom Arenberg.

In 1776 trok hij naar het Zuiden om de leiding te nemen over de Brusselse Munt. Toen goed vijftien jaar later het keizerlijke bewind werd vervangen door dat van de Staten bleef Van Berckel op post. Zijn ontwerpen met een brullende leeuw, en opschriften als Libertas vindicata, Antiqua virtute of Domini est regnum, maken de numismatische productie van de Omwenteling makkelijk herkenbaar. Enkel het ontwerp met als opschrift In unione salus leidde tot enige discussie, niet om artistieke redenen, maar omdat pater de Feller twijfels had bij de kwaliteit van het gebruikte Latijn, en erop wees dat unio ook een soort ui aanduidde. Wie Fellers teksten daaromtrent leest, kan enkel erkennen dat de reactionairen van die tijd over een gezonde dosis zelfspot beschikten.    

Ook Van Berckel behoorde duidelijk tot het behoudende kamp. Hij zag er geen graten in te werken voor de Staten in opstand, maar evenmin voor het Huis Habsburg –werken voor de Franse revolutionairen weigerde hij echter halsstarrig. Hij verkoos in ballingschap te trekken naar Praag en Wenen, vooraleer hij wegens familiale en medische omstandigheden terugkeerde naar zijn geboortestad. Daar overleed hij in 1808.

Toen tijdens het Koninkrijk der Nederlanden het Zuid-Brabantse provinciebestuur opnieuw werd opgericht, bezorgde dit Van Berckel een impliciet doch mooi eerbetoon. De penning die werd geslagen om de eerste vergadering van de Provinciale Staten te herdenken nam zonder meer de Brabantse leeuw over die Van Berckel in 1790 had ontworpen, als een symbool van de continuïteit tussen de Verenigde Nederlandse Staten en het Koninkrijk der Nederlanden. 

Post scriptum: het Van Berckel Genootschap was zo galant ons te wijzen op een domme schrijffout in een datum, die bij deze werd rechtgezet. Bij wijze van dank, en als extraatje voor onze lezers verwijzen we graag naar hun boeiende website, http://www.theodoorvanberckel.nl