Dit jaar verschenen er enkele interessante boeken, die onvoldoende aandacht kregen in de Lage Landen. Zonder ook maar enige intentie te hebben een boekenrubriek op te zetten, willen we in de volgende weken en maanden op ongeregelde tijdstippen zo’n boek voor het voetlicht brengen. En het is geen toeval dat we starten met Charles Coulombes Blessed Charles of Austria. A Holy Emperor and His Legacy (Tan Books, 388 pagina’s, 21.95 €).

Het is nog niet zo lang geleden dat we de Zalige Karl van Oostenrijk herdachten – minder feestelijk dan anders, maar toch. Charles Coulombe wijst er terecht op dat zijn feestdag, 21 oktober, niet op zijn geboorte- of overlijdensdatum valt, maar door de Heilige Paus Johannes Paulus II op de huwelijksverjaardag van Karl werd vastgelegd – wat het vermoeden dat ook keizerin Zita ooit tot de eer der altaren zal worden verheven niet roekeloos maakt.

De band tussen de heilige paus en de zalige keizer was trouwens sterker dan men wel zou denken. Karol Wojtyla was vernoemd naar de keizer onder wiens opperbevel zijn vader in de Eerste Wereldoorlog had gevochten, en die terecht kon gelden als de civiele evenknie van de vredespaus Benedictus XV. Zijn naam van ‘Friedenskaiser’ had Karl niet voor niets verworven. 

Dat zijn echter allemaal bekende feiten, die probleemloos in elke Karl-biografie kunnen worden teruggevonden. Was er dan behoefte aan een nieuw boek? Charles Coulombe maakt een positief antwoord op die vraag onvermijdelijk. Dat doet hij vooral door Karls keizerschap te duiden in een traditie van indirect bestuur onder de leiding van het goddelijke recht. In de traditionele Europese samenleving was de vorst een ‘persona mixta’, die deels tot de lekenstand, en deels tot de clerus behoorde. Misschien was Karl wel voorlopig de laatste voor wie dit opging –  minstens was zijn visie op het keizerschap, en dus zijn weg naar de zaligheid sterk beïnvloed door die visie.

Karls huwelijk met Zita van Bourbon-Parma geeft Coulombe een gedroomde gelegenheid om de Europese geschiedenis te benaderen vanuit de parallelle lotsbestemmingen van de huizen van Habsburg en Bourbon. Dat is niet enkel een snelle weg door die geschiedenis, maar toont ook aan hoe morrelen aan het traditionele vorstenbeeld leidt tot hommeles.

Aansluitend bij de eigenlijke biografie gaat de auteur dan in op de verering van Karl, en de rol van de Gebetsliga daarbij (www.gebetsliga.com). Dat Amerikaanse en Tsjechische militairen in een plek als Kaboel zorgen voor een bijzondere devotie tot de Zalige Karl, illustreert mooi hoe zijn voorbeeld tot op heden zinvol is.

Over illustreren gesproken, dat is misschien het enige zwakkere punt van het boek. De fotokatern bestaat quasi uitsluitend uit portretafbeeldingen van de Zalige Keizer. Ik kan me indenken dat de lezer zich ook graag iets zou voorstellen bij de andere protagonisten (zoals admiraal Horthy, wiens persoonlijkheid allicht toch iets complexer was dan de zwarte ridder die hij in dit boek wordt), of bij de plaatsen waar Karl leven zich heeft afgespeeld.

Een grote sterkte van het boek zijn dan weer de motto’s van elk hoofdstuk, die zo goed als steeds aan de liturgie zijn ontleend en – zoals liturgie dat pleegt te doen – ritme geven aan het verhaal achter de gebeurtenissen.

Hopelijk valt dit boek in vele lezende handen, en draagt het bij tot een verdere verspreiding van de devotie tot de Zalige Karl en zijn echtgenote, op basis van een beter begrip van hun gedachtenwereld.