Vorig jaar mijmerden we bij de herinnering aan Antoine Lestra, de jurist uit Lyon die de pen voerde voor prins Xavier van Bourbon-Parma. Bij die gelegenheid hadden we er al op kunnen wijzen dat de prinsen van dat huis een gedegen traditie hebben in de keuze van hun raadgevers. Zo was de Madrileense hoogleraar en voortzetter van de carlistische traditie in haar beste betekenis, Miguel Ayuso Torres, zes jaar lang politiek secretaris van prins Xaviers zoon, prins Sixtus-Hendrik.

Als we nog wat verder teruggaan in de geschiedenis, ontmoeten we een merkwaardige voorganger van Lestra. In 1920 verscheen het dossier van het bekende vredesinitiatief dat de prinsen Xavier en Sixtus van Bourbon-Parme samen met hun schoonbroer, de Zalige Keizer Karl van Oostenrijk, gedurende de Eerste Wereldoorlog ondernomen hadden. Prins Xavier liet zich bij dat initiatief bijstaan door een trotse provinciaal, Georges Pinet de Manteyer (1867-1948), een gentleman-scientist die vanop zijn kasteel in de Dauphiné rustig wedijverde met het onderzoek van de officiële paleografen.

Prins Sixtus waardeerde de Manteyer zeer, en zei over hem: “il eût été un grand Ministre sous un régime stable”. Wat hij met dat laatste bedoelde, hoef ik de lezer niet Diets te maken. Of misschien toch, voor wie het graag in Manteyers woorden leest:

“La mort cruelle et odieuse de Louis XVII est un crime qui pèse lourdement sur la conscience de la France, aussi bien que celle de Louis XVI. En tuant le roi, la France a tranché sa propre tête, et, cependant, il en faut une. Aucune autre, précaire et de rechange, n’a pu la remplacer. »

De Manteyers onderzoek behandelde de meest uiteenlopende onderwerpen  – van het ontstaan van de Pairs de France over de herkomst van de benaming Dauphin tot de Apollocultus in zijn geboortestreek in de derde eeuw. Hij bleef dicht bij de bronnen, maar liet zich het plezier niet ontnemen zijn eigen denken te illustreren met citaten uit oude teksten.

Dat was zeker het geval in zijn studie uit 1938, over Le Pays et la Patrie, waarbij het niet mag verbazen dat hij de eerste term ver verkoos boven de tweede. De genese van de dubbele terminologie in het Frans illustreerde hij met korte teksten van de eerste eeuw voor Christus tot zijn eigen tijd. De enige die recht had op wat langere citaten was niemand minder dan Lodewijk XIV. Diens beschrijving van de hertog van Lotharingen klinkt vandaag als een beschrijving van de Christenheid na de koningsmoorden van de late achttiende eeuw:

“[quelqu’un] à qui son inquiétude naturelle rendait toutes les nouveautés agréables”.

Niet Manteyers type dus. Die herkende zich allicht beter in dat andere citaat van de Zonnekoning :

“Je n’ai pas cru devoir rien demander de nouveau […] j’ai cru encore moins […] rien souffrir de nouveau ».