“Natùùrlijk is de liefde voor het vaderland cruciaal – het is het krachtigste gevoel dat de mens kent, na de liefde van ouders voor hun kinderen. En dat zeg ik niet, dat was Burke!” Voor mijn jonge gesprekspartner was het punt daarmee afgesloten. Edmundus locutus, causa finita.

Ook al was Edmund Burke geen opvolger van Petrus en dus niet onfeilbaar, toch raakt een verwijzing naar deze wijze Whig altijd een gevoelige snaar in me. Toch was ik ditmaal niet overtuigd, omdat er misschien geen logische, maar minstens een retorische contradictie te bespeuren viel in dit argumentum auctoritatis.

In ruim negen van de tien gevallen waarin ik word gewezen op het belang van de eigen traditie, gebeurt dat immers met verwijzing naar gezaghebbende auteurs uit het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Frankrijk of Duitsland. Ongetwijfeld zouden ook Italiaanse, Spaanse en Russische auteurs aangehaald kunnen worden, maar die worden kennelijk minder gelezen in onze contreien. Anders gezegd: het belang van inheemse tradities wordt in de regel bewezen aan de hand van uitheemse autoriteiten.

Omdat een slecht verstaander maar een kwart woord nodig heeft: geen haar op mijn hoofd dat eraan denkt om de lectuur of het citeren van die auteurs aan banden te leggen. Het kost me geen moeite om te erkennen dat de wieg van de auteurs die het meest hebben bijgedragen tot de vorming van mijn denken, niet in de Lage Landen stond.

Elie Luzac

Naarmate de jaren vorderen, ontdek ik echter talloze landgenoten die volkomen vergeten zijn. Als is dat voor een aantal volkomen terecht, van anderen verbaast het me elke dag. Waarom wel Chateaubriand, en niet Groen van Prinsterer? Wel Edmund Burke en niet Elie Luzac? Wel Joseph de Maistre en niet Willem Bilderdijk ? Wel Benjamin Disraeli en niet George Willem Vreede? Is het misschien de sirenenzang van de vreemde vonden, waarover een geachte collega het recent op deze plek nog had?

George Willem Vreede

Door onze Laaglandse auteurs te herontdekken, zou ons beeld van de eigen denkrichting rijker en genuanceerder worden. Het zou ook de aandacht richten op kleine maar significante verschillen, die de geschiedenis en tradities van onze streken kleuren, en dus ook zinvol zijn om keuzes te maken voor de toekomst.

Laat ons dus de vaderlandsliefde, en meteen de brede stroom van het behoudsgezinde denken, repatriëren, terugbrengen naar het vaderland. Zelfs als het niet nuttig zou zijn, zal het ons mooie ontdekkingen opleveren.