Het is een herinnering uit de kindertijd, die me dezer dagen niet wil loslaten. We reisden met onze ouders naar Italië, en stopten halfweg in een Provençaals landhuis, dat tot hotel was omgebouwd. Het kon een likje verf gebruiken, maar de wind in de platanen en de krekels zorgden voor een symfonie die amper kon worden verbeterd.

Ook aan tafel was er geen reden tot klagen. De eigenaars deden hun best om iedereen deelgenoot te maken in de geest van het huis, en boven de haard deed Philippe de Champaignes portret van Richelieu alles om te doen vergeten welke gewetenloos sujet de kardinaal wel was.

De heer des huizes had met de kardinaal enkel de vorm van zijn snor gemeen. Zijn huidskleur was merkelijker meer getaand, en zijn gelaatstrekken herinnerden aan de traditionele manier waarop Algerijnse spahi’s werden afgebeeld in de negentiende en vroege twintigste eeuw.

Op een avond vroeg een andere gast waar de gastheer eigenlijk vandaan kwam. Hij kreeg niet het verwachte antwoord, het was noch Algiers, noch Constantine, noch Oran. “Je suis originaire de la province du Berry” antwoordde de man. Ik denk dat de beste vertaling is “Mijn wortels liggen in de provincie Berry”, in het hart van landelijk Frankrijk dus.

Niet de verwijzing naar deze of gene streek is het meest treffend in zijn antwoord, wel het feit dat hij zijn identiteit koppelde aan een structuur die sinds de dagen van de revolutie is afgeschaft. Niet het departement van de Cher, de Indre of de Loiret, wel de aloude provincie, waarvan de laatste hertog in 1820 laffelijk werd vermoord.

Als er vandaag wordt gekibbeld over integratie van nieuwkomers of over omvolking, denk ik graag terug aan de gastheer van toen, die in woorden en daden meer gestalte gaf aan de traditie van het land waarin hij woonde dan generatiegenoten wiens voorouders al veel langer ter plaatse waren. Traditie is een werkwoord, en gaat over het doorgeven van wat waardevol is. Dat de provincie Berry daartoe behoort, kan ik sinds veertig jaar niet meer vergeten.