Zelfs bij mensen die weten dat de Nederlanden een pak zijn dat een stuk ruimer zit dan Nederland, zijn er gradaties in dat besef. Afhankelijk van familiale achtergrond en leeftijd vindt men nog wel iemand die herinneringen koestert aan het koloniale verleden, en zo vragen durft stellen bij het gebrek aan grijstinten in de benadering ervan die momenteel dominant is. Zeker, in Congo en Indië heeft hebzucht een rol gespeeld, zoals overal waar mensen zijn. En toch was er ook ruimte voor menselijkheid, zoals overal waar mensen zijn.

Herinneringen aan Demerary, Nederlands Guinea of Ceylon zijn er al lang niet meer, en enkel wie een antiquarische zin voor geschiedenis heeft of menig kwartier koloniaal verleden beseft nog wat daar werd verricht en geleden.

De eeuwenlange confrontaties met Frankrijk hebben menig Nederlander attent gemaakt op de gebieden die onder Frans bewind zijn gekomen aan de zuidgrens van de Lage Landen – en dat niet enkel in het oude graafschap Vlaanderen.

Dat delen van het huidige Duitsland ook historisch deel van de Nederlanden zijn, is echter een goed bewaard geheim. Nochtans, als West-Friesland een deel van Holland is, en Friesland het hartland van de Friezen is, hoe zou Oost-Friesland dan los van de Nederlanden gedacht kunnen worden? Tot 1744 heerste het huis Cirksena over het graafschap Oost-Friesland. Bij het overlijden van de laatste der Cirksena’s was de opvolging toegezegd aan de hertog van Brunswijk, maar een vroege vorm van Pruisisch imperialisme deed Frederik II het graafschap opeisen – met succes.

Verder zuidelijk was het graafschap Lingen van oudsher nauw verbonden met Gelderland en Overijsel. In 1677 werd het erkend als soeverein vorstendom onder het Huis van Oranje, maar bij het overlijden van Willem III werd het voorwerp van een successiestrijd, die opnieuw in het voordeel van de Pruisen uitdraaide.

Het laatste restant van de bastions van de Nederlanden in het oosten was het minuscule graafschap Spiegelberg, dat pas in 1631 aan het Huis van Nassau-Dietz viel, maar pas in 1819 door koning Willem I werd overgedragen aan het koninkrijk Hannover – dat op zijn beurt in 1866 ten prooi viel aan Pruisisch imperialisme.

Slot Coppenbrügge, het hart van het graafschap Spiegelberg

Het is opmerkelijk dat de oostelijke gebieden van de Nederlanden een blinde vlek vormen en blijven vormen. Zou er toch sprake zijn van een vorm van misplaatste germanofilie in de Lage Landen?

Als u bij toeval in de buurt van Hameln komt, sla dan de weg in naar Coppenbrügge, en mijmer daar even over de meest oostelijke Nederlanden – ook zij zijn te klein om gedeeld te blijven.