Eric Sutter, de voorzitter van de Société Française de Campanologie, is een eerlijk man. Niet alleen heeft hij ontdekt dat tien klokken in zeven parochiekerken in Noord-Frankrijk oorspronkelijk in de abdij van Ename hingen. Aan zijn vondst verbindt hij meteen de conclusie dat dit gestolen goed moet terugkeren naar Ename. Daar horen ze dit geluid natuurlijk graag, en het siert Sutter dat hij meteen erkent dat gestolen goed niet gedijt.

De keuze voor het woord terugkeren veronderstelt echter dat de nieuwe eigenaar ook de oude, rechtmatige eigenaar dient te zijn. Helaas blijven van de Sint-Salvatorabdij in Ename enkel nog ruïnes over – dat de abdij deel uitmaakt van een “archeologisch centrum” is daarvan een droef getuigenis. Na de naasting door de Franse revolutionairen en de daaropvolgende vernieling van het abdijcomplex, hebben de paters benedictijnen niet gekozen voor de heropbouw. Geen van de bestaande vestigingen van de orde in de Lage Landen kan zich opstellen als de opvolger van de Sint-Salvatorabdij.

De abdij van Ename in 1641

Is dat een probleem? Voor vele mensen niet, als de klokken maar terugkeren naar ons land, en daar in een of ander museum terecht kunnen.

Op de keper beschouwd, is dat net een illustratie van de ideologie die belet dat door de sansculotten gestolen kunstwerken terugkeren naar huis, namelijk de museale ideologie. Niet de gedachte aan herstel van onrechtmatig gedrag, noch het belang van historische continuïteit ligt eraan ten grondslag, maar een soort bekommernis om openstelling voor het grootst mogelijke publiek, waar nodig overgoten met een dosis nationale trots.

Laten we het J.P. de Locquenghien OSB, de laatste abt van Ename vragen. Wat zou hij verkiezen: tien Hemony-klokken die zich stil en stom laten bekijken in een archeologisch museum nabij de abdijsite, of tien klokken die elke zondag de enkele gelovigen van even zoveel Franse dorpen ter kerke roepen? Het kost moeite het toe te geven, maar het tweede antwoord is allicht het juiste. Zolang er geen voortzetting is van de historische en religieuze missie van de abdij, kan ook niemand zich beroepen op een recht op terugkeer van de klokken. Dat ligt anders voor de kunstwerken die verdwenen uit klooster- en parochiekerken, die wel op een of andere wijze werden gecontinueerd. Kan Eric Sutter de culturele overheden van Frankrijk niet overtuigen die werken te laten terugkeren naar hun rechtmatige eigenaars, en te onttrekken aan de musealisering van het artistieke erfgoed van onze vaderen? Abt de Locquenghien dankt hem bij voorbaat.