Een van de meest zekere gidsen voor deze tijd is zonder twijfel Flauberts Dictionnaire des idées reçues. Zeker, het boek is meer dan anderhalve eeuw oud, maar van een verbazende actualiteit – wat minstens evenveel zegt over de stabiliteit van het menselijk vernuft in al zijn beperkingen, als over het genie van zijn auteur.

Ik ben te lui om het na te trekken, maar zonder de minste twijfel staat “het verleden komt niet terug” erin vermeld. Telkens mensen erop gewezen worden dat een eens als briljant voorgestelde vernieuwing bij nader toezien een reus van een miskleun bleek te zijn, kost het vaak niet zo heel veel moeite om dat te laten erkennen, maar er iets aan te doen, blijkt moeilijker. Het verleden komt nu eenmaal niet terug, mijnheer; we hebben een dwaasheid begaan, maar ook dwaze veranderingen zijn veranderingen, en die passen nu eenmaal in de zin der geschiedenis. Jammer, maar helaas.

Vaak is een goede toetssteen voor de zin en onzin van een maatschappelijke overtuiging na te gaan of de persoon die de overtuiging aanhangt, dat ook doet in de private sfeer. “Het verleden komt niet terug” valt te vergelijken met een automobilist die vaststelt dat zijn gps hem belazerd heeft, maar weigert om zijn passen terug te keren. “Het verleden komt niet terug”, we moeten nu eenmaal voort op de ingeslagen weg. Ik weet niet wat u dan doet, maar ik maak rechtsomkeert, en vervolg de weg vanop het punt waarop het is misgelopen. Ik weet het, ik ben een gestampte reactionair.

Waar “herstel”, “terugkeer” en “restauratie” in de politiek besmette woorden zijn, heeft het bedrijfsleven een modeterm gevonden voor zo’n terugkeer op de eigen passen. Om de haverklap kondigt een bedrijf een “doorstart” aan na een crisis – vaak een afscheid van de dwaze of mislukte ideeën van een of ander management dat het bedrijf in de afgrond heeft geholpen, en een terugkeer naar de inzichten van vorige generaties, die het bedrijf groot hadden gemaakt. De Metternichs van deze tijd zijn bedrijfsleiders. Zij weten dat het verleden wel terugkomt, als je het een handje helpt – maar dan wel in een verbeterde versie, door ervaring gelouterd.