Wie wel eens luistert naar religieuze muziek uit de Franse barok, heeft ongetwijfeld al dezelfde ervaring gehad: van alle componisten uit de Grand Siècle, is er één die niet toegeeft aan de voortdurende verleiding van het ostentatieve, maar erin slaagt  zijn zin voor decorum vrij te houden van elke overdrijving. Bewaart hij de eenvoud? Ja en neen.  Zeker niet in de moderne zin van het woord, waarin elk ornament des duivels is en saaiheid esthetische draagwijdte lijkt te krijgen. Wel in de zin dat hij de aandacht gevestigd houdt op de essentie: de waardigheid van de liturgie, als eerbetoon aan de Drie-Ene God. Dat het werk van Henri Du Mont de tand des tijds doorstond en zeker zijn Messe royale tot aan de droeve dagen van Vaticanum II courant werd gezongen in Franse kerken, was dus geen toeval (voor wie alvast he Kyrie wil horen: https://www.youtube.com/watch?v=csSTIlYhc_o ).

Henri Du Mont volgens de enige min of meer contemporaine afbeelding die van hem bewaard bleef

Dat klinkt vanzelfsprekend, maar is het niet, omdat net in de jaren waarin Du Mont actief was de kiemen werden gelegd voor de Franse Revolutie. Neem me niet kwalijk, zal u zeggen, dat zijn toch gebeurtenissen van anderhalve eeuw later? En toch. De vestiging van het vorstelijke absolutisme betekende een verplaatsing van het zwaartepunt van de samenleving van de geestelijke naar de politieke orde, van de begrenzing naar de grenzeloosheid, van de maat naar de mateloosheid. In zeker zin oogstte Frankrijk in 1793 wat het sinds minstens sinds 1643 had gezaaid.

Dat Du Monts muziek haaks stond op die evolutie, wekt verbazing, zeker omdat hij zich omstreeks 1638 in Parijs had gevestigde en nauw verbonden was met de kringen rond het hof. Wat maakt zijn muziek dan anders dan de anderen?

Zou het kunnen dat zijn fundamenten stevig gelegd waren vooraleer hij in Frankrijk aankwam? Du Mont, ook bekend als de Thier of couranter a Monte, werd immers geboren in Borgloon in het Prinsbisdom Luik, vanwaar zijn familie zich vestigde in het tweeherige Maastricht. Daar volgde hij een humanioraopleiding bij de jezuïeten en studeerde hij filosofie en theologie bij de dominicanen. Zijn broer bleef in de stad wonen als kanunnik van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek. Henri zelf verliet zijn adoptiefstad voor Luik, waar hij de strijd tussen de chiroux en de grignoux van nabij meemaakte (waarover meer in een latere aflevering). Vanuit Luik trok hij uiteindelijk naar Parijs.

Daar aangekomen verwaterden zijn banden met de Lage Landen echter niet. In 1653 huwde hij de Mechtel Loyens, dochter uit een Maastrichtse robijnenfamilie. Haar broer Hubert was secretaris van de Raad van Brabant en schreef in 1669 een striemend pamflet, Responsio praecursoria, tegen de aanspraken van Lodewijk XIV op de Zuidelijke Nederlanden. Daarmee toonde Loyens  zich een waardig vertegenwoordiger van de Spaans-Nederlandse natuurrechtelijke school, die ook door Cornelius Jansenius met zijn Mars Gallicus werd vertegenwoordigd.

Ook buiten het gezinsleven bleef Du Mont zijn banden met de Nederlanden koesteren. Zo onderhield hij vriendschappelijke contacten met de familie Huygens, Christiaan en Constantijn, met wie hij correspondeerde en die hij geregeld ontmoette tijdens hun bezoeken aan Parijs.

Du Monts grafmonument in de inmiddels afgebroken Sint-Pauluskerk in Parijs

Na het overlijden van zijn echtgenote werd Du Mont titulair abt van de Onze-Lieve-Vrouweabdij van Silly in Normandie, en ook kanunnik in Maastricht. De religieuze opvattingen die spraken uit zijn muziek, kregen ook vorm in zijn leven voor en na de dood. In zijn testament liet hij onder meer een belangrijk legaat aan de Mercedariërs, die in Noord-Afrika slaven vrijkochten uit Barbarijse handen. En in zijn laatste levensjaren zorgde hij onder meer voor zettingen van passages uit de Navolging Christi van Thomas van Kempen – niet toevallig een Nederlands auteur.

Voortaan luister ik met nog meer genoegen dan voordien naar het werk van Du Mont. Alleen noem ik hem niet meer zo. Ik geef hem zijn Nederlandse naam terug, en noem hem Hendrik a Monte, zoals hij in Maastricht bekend stond. Zullen we besluiten met zijn aangrijpende Mariagebed, het Memorare? Dan begrijpt u meteen wat ik bedoel: https://www.youtube.com/watch?v=xYqIGv-IeMA